De Oude Kerk van Borne worstelde lange tijd met vochtproblematiek. In het begin van de 20ste eeuw na de blootlegging spreekt G.J. Hoogewerff al over het vocht dat de schilderingen heeft beschadigd. En rond 1970 spreekt Jelle Otter weer over de enorm natte muren en de slechte toestand van de schilderingen en het pleisterwerk.
Nu aan het begin van de 21ste eeuw lijkt de vochtproblematiek redelijk onder controle. Nu was het de enorme scheurvorming die aanleiding gaf voor het aanvragen van een BRIM/SIM onderhoudssubsidie.
Scheuren door schilderingen
Een aantal scheuren lopen dwars door historisch pleisterwerk met schilderingen. In 2017 is ons gevraagd om een inspectie uit te voeren naar de conditie van de schilderingen en indien nodig een plan op te stellen voor een conservatie in het kader van de BRIM subsidie; sober maar doelmatig. De BRIM is toegekend en het werk kon van start gaan vanaf augustus 2019.
Kerkscheuring (in de muren …)
In het voorjaar van 2019 kwam er een noodoproep vanuit de kerk omdat er beweging rondom een scheur werd geconstateerd in de vorm van aangetroffen fragmenten op de grond. Dit ging om de scheur door schildering nr. 5 Anna te Drieën. Het oorspronkelijke constructieve plan voor het opvangen van de scheuren van de triomfboogmuren (o.a. schildering nr. 5) bleek tijdens de aanvang van de werkzaamheden in september/oktober niet uitvoerbaar.
Opsplitsen herstel
Door het ontwikkelen van een nieuw plan, wat o.a. het herstel van de fundering inhield, werd de planning van het totaalwerk in 2 delen gesplitst. Dit zodat de kerstvieringen in de kerk gewoon door konden gaan. De conservatie van de schilderingen in het koor werd uitgevoerd vanaf augustus t/m eind november 2019. De schilderingen in het schip werden hierbij al gedeeltelijk behandeld vanaf een rolsteiger. De afrondende conservatie van de schilderingen in het schip werd uitgevoerd vanaf eind januari t/m maart 2020.
Restauratiegeschiedenis bij elkaar
In het rapport is de informatie over de restauratiegeschiedenis van de schilderingen verzameld en overzichtelijk gemaakt in een tabel. Op de pagina’s daarna zijn per schildering de bijzonderheden van de geschiedenis uitgelicht, de huidige conservatie omschreven en ingetekend en ondersteund met foto’s. Helaas zijn niet van alle schilderingen de bijbehorende archieffoto’s teruggevonden en/of zijn deze archieffoto’s soms een beetje onduidelijk.
Wat is er gebeurd?
De scheuren in de gewelven en muren zijn hersteld. Het kale restauratiepleisterwerk in de gehele kerk is droog gereinigd met latexrubbersponzen. Dit werk is grotendeels uitgevoerd door vrijwilligers uit de kerkelijke gemeente na uitvoerige instructie. Het oppervlak van de kerk was zo zwart vervuild dat er zelfs met de latexspons pijlen in het vuil konden worden getrokken tot hoever er gereinigd kon worden. Dit werk is nagelopen door OUOU en in het geval van hardnekkige vlekken of extreem sleetse gebieden is er plaatselijk gewit met op kleur gemaakte kalkverf.
De insteek was om het oppervlak niet opnieuw van een verflaag te voorzien.
Zie voor uitvoerige beschrijving van de werkzaamheden het rapport van de restaurateurs via onderstaande link.
Al deze werkzaamheden zijn mogelijk geworden door externe financiering via:
- SIM subsidie
- Bijdrage van de Provincie Overijssel
- Bijdrage van de gemeente Borne
- Giften en aktiviteiten van gemeente leden van de Protestantse gemeente te Borne
- Bijdrage van de volgende fondsen
- Prins Bernard Cultuurfonds, Amsterdam
- Stichting Gravin van Bylandt, Den Haag
- Stichting TBI Fundatie, Ammerzoden
- (Bertha) Jordaan-van Heek Stiftung/stichting, Enschede
- Meindersma-Sybanga Stichting, Vrouwenparochie
- Stichting Muller Fonds, Den Haag
- Dinamo Fonds , Den Haag
- Stichting Groothuis Fonds, Borne
- Stichting Fundatie voor Hervormden, Tubbergen
- Stichting Gidsen Oud Borne
Namens de Protestantse gemeente te Borne bedanken wij iedereen die het mogelijk maakte deze restauratie uit te voeren.